5-منابع آب

3-2-5-1-آبهاي سطحي و زيرزميني

وجود آب در شكل گيري سكونتگاهها بويژه سكونتگاههاي روستايي نقش عمده اي ايفا مي نمايد. از آنجاييكه ساختار غالب فعاليت در سكونتگاههاي روستايي را كشاورزي تشكيل مي دهد و با توجه به وابستگي زياد اين بخش به  آب ، به بررسي و مطالعه منابع آب اين شهرستان مي پردازيم .             

شهرستان ايوان در واقع حوزه آبخيز رودخانه كنگير است، سرچشمه اين رودخانه در سراب ايوان يعني در شمال تونل(رينو) قرار دارد. مساحت حوضه آبريز اين دشت حدود 715 كيلومتر مربع است. دشت ناوديسي ايوان از طرفين به آهكهاي آسماري محدود شده و برروي آن فارس تحتاني قرار گرفته است. آهكهاي آسماري داراي درز و شكاف فراوان بوده و منابع كارستي مهمي را بوجود آورده است. به همين دليل يكي از منابع عمده تأمين آب رودخانه كنگير به ويژه در فصلي كه ريزش هاي جوي قطع مي گردند، چشمه هاي كارستي موجود در داخل حوزه آبخيز است. رسوبات عهد حاضر شامل مخروط افكنه ها و رسوبات آبرفتي دشت ايوان كه از فرسايش سازند آهكي حوزه بوجود   آمده اند چندان ضخيم نيستند. بنابراين پتانسيل ذخيره آب قابل توجهي بوجود نمي آورند. بافت رسوبات كوهپايه اي درشت تر از نواحي مركزي دشت است و توپوگرافي مجاور ارتفاعات بصورت تپه ماهوري مي باشد. بررسي هاي ژئوفيزيكي نشان داده است كه ضخامت رسوبات آبرفتي در كوهپايه ها و حواشي دشت ايوان 25متر ولي در نواحي مركزي افزايش مي يابد. عمق آبهاي زيرزميني از نواحي جنوب شرقي شهر ايوان كاسته مي گردد و به كمتر از 5/2متر مي رسدو بالاخره در اطراف بستر رودخانه كنگير بسيار كاهش مي يابد.عمق آبهاي زيرزميني در اطراف زرنه 20متر بوده و در اطراف رودخانه كنگير بصورت چشمه هاي آبرفتي ظاهر مي گردد. جهت جريان آبهاي زيرزميني در حوالي ايوان از جنوب شرقي به طرف شمال غربي و در ناحيه زرنه تقريباً حالت   شرقي-غربي مي گيرد.نهايتاً از ناحيه مرزي شهرستان به طرف شهرستان گيلان غرب خارج مي گردد. ميانگين شيب آبهاي زيرزميني در دشت حدود يك درصد مي باشد.                                      

آبهاي سطحي دشت كه در رودخانه كنگير و شعبات آن جريان مي يابد نقش عمده اي در تأمين منابع آب اين دشت پراهميت شهرستان دارد. در واقع نگاهي به پراكندگي جغرافيايي سكونتگاههاي روستايي و شهري مي تواند به خوبي اثر اين رودخانه مهم دشت را هستي يافتن اين مراكز جمعيتي نمايان سازد. همه اين مراكز جمعيتي بصورت تسبيح به نخ كنگير آويخته شده اند. استفاده از آب كنگير تاكنون بصورت سنتي و از طريق ايجاد بندهاي كوچك و انحراف آب از طريق نهرها بوده است. ولي با مطالعات مفصلي كه مهندسين مشاور "آبساران" در سالهاي اخير در اين دشت انجام داده ، دو سد مخزني بر روي رودخانه كنگير در پايين دشت ايوان پيشنهاد نموده است. يكي از اين سدها يعني سد مخزني "جوب گوهر" بر اساس پيش بيني ، ظرفيت درياچه آن بين 17تا22ميليون متر مكعب و كل آب مهار شده در طي سال 25تا28ميليون متر مكعب خواهد بود.مطالعات ژئوتكنيك اين سد در حال انجام است سد ديگري "سدتنگ شميران" كه مطالعات ژئوتكنيك آن در حال انجام شده داراي حجم درياچه اي به اندازه 35تا50ميليون متر مكعب خواهد بود كه در طول سال حدود 60ميليون متر مكعب آب را مهار خواهد نمود. اين سد جنوب غربي زرنه ايجاد خواهد شد. بطور كلي مطابق پيش بيني مشاور آبساران تا سال 1400هجري شمسي در سطح دشت با توجه به منابع آبي و بهره برداري موجود، مشكلي بوجود نخواهد آمد. سد تنگ شميران 2100هكتار و سدجوب گوهر مجموعاً 1900هكتار زمين را مطابق برنامه به زير كشت خواهد برد.(طرح جامع  شهرستان ايوان، 1376).